Islamonweb

പരമ്പരാഗത ഇൻഷൂറൻസിന്റെ കർമ്മശാസ്ത്രത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ചകൾക്ക് വഴി തുറന്നിരിക്കുകയാണ് വാഫി സംവിധാനത്തിന് കീഴിലുള്ള ലജനത്തുൽ ബുഹൂസ് അൽഇസ്‍ലാമിയ്യ നടത്തിയ സെമിനാർ. ഇത്തരം ചർച്ചകളും സെമിനാറുകളും സ്വാഗതം ചെയ്യപ്പെടേണ്ടതാണ്. ഇങ്ങനെയൊക്കെ തന്നെയാണ് ഉയർന്നുവരുന്ന വിഷയങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള നിലപാടുകൾ രൂപപ്പെടുന്നതും. ചർച്ച മുന്നോട്ട് പോകുമ്പോൾ കൂടുതൽ വ്യക്തമായ അഭിപ്രായങ്ങൾ സ്വീകരിക്കാൻ പണ്ഡിതർക്ക് സാധിക്കും. ഒരേ വിഷയത്തെക്കുറിച്ച് ഒരേ പണ്ഡിതൻ രണ്ടു ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ രണ്ടു അഭിപ്രായം രേഖപ്പെടുത്തിയത് നമുക്ക് ഫിഖ്ഹിൽ എമ്പാടും വായിക്കാൻ കഴിയും. അതൊന്നും ഒരിക്കലും ആക്ഷേപാർഹമായ കാര്യമല്ല.

ഇനി വിഷയത്തിലേക്ക് വരാം. പ്രസ്തുത സെമിനാറിൽ ലൈഫ് ഇൻഷൂറൻസിന്റെ ചില ഇനങ്ങൾ ഒഴികെയുള്ള പരമ്പരാഗത ഇൻഷൂറൻസുകൾ ശാഫിഈ കർമ്മശാസ്ത്ര നിയമങ്ങൾ അനുസരിച്ച് അനുവദിനീയമാണെന്ന അഭിപ്രായമാണ് മുന്നോട്ട് വെച്ചത്. ലോകത്ത്  പല തരത്തിലുള്ള ന്യായങ്ങൾ നിരത്തി പരമ്പരാഗത ഇൻഷൂറൻസ് അനുവദനീയമാണെന്ന് അഭിപ്രായപ്പെട്ട പല പണ്ഡിതരുമുണ്ട്. എന്നാൽ ഭൂരിപക്ഷം പണ്ഡിതരും പണ്ഡിത സഭകളും ഇത് ഇസ്‍ലാം നിരോധിച്ച പല ഘടകങ്ങളും വന്നു ചേരുന്ന ഇടപാടായിട്ടാണ് പരിചയപ്പെടുത്തുന്നത്.

വാഫി സെമിനാർ ഉയർത്തിയ പ്രധാന വാദം ഇൻഷൂറൻസ് ഒരു “ഇർഫാഖ്” (സഹായ) ഇടപാടാണ്. അത് കൊണ്ട് അത് അനുവദിനീയാമാണെന്നാണ്. ഇത് നമുക്കെന്ന് വിശദമായി പരിശോധിക്കാം

ആദ്യമായി മനസ്സിലാക്കേണ്ടത് ‘ഇർഫാഖ്” എന്നത് വിൽപന (ബയ്അ്), ഇജാറ (വാടക /സേവനം) കടം (ഖർദ്) തുടങ്ങിയ പോലെ ഒരു പ്രത്യേക ഇടപാടല്ല, മറിച്ച് ഇടപാടുകളുടെ സ്വഭാവം പരിഗണിച്ച് അവയെ വർഗ്ഗീകരിക്കുമ്പോൾ അതിലെ ഒരു ഗണമാണ്. അതായത് ഒരു കൂട്ടം ഇടപാടുകളുടെ പൊതു സ്വഭാവമാണ് ‘ഇർഫാഖ്” സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. അത് കൊണ്ട് തന്നെ, ‘അഖ്ദ് ഇർഫാഖ്’ എന്നു പറയുന്ന ഒരു ഇടപാടിന്റെ നിബന്ധനകളോ വിശദാംശങ്ങളോ പറയുന്ന ബാബ് ഫിഖ്ഹ് ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ കാണാനാവില്ല എന്നത് തന്നെ അതാണ് തെളിയിക്കുന്നത്. മറിച്ച് മറ്റുപല ഇടപാടുകളുടെയും നിബന്ധനകൾ വിശദീകരിക്കുമ്പോൾ അത് ‘ഇർഫാഖിന്റെ” ഭാഗമായതിനാൽ അവിടെ അനുവദിക്കപ്പെടുന്ന വിഷയങ്ങൾ വ്യക്തമാക്കുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്.

ഇർഫാഖയത് കൊണ്ട് മാത്രം ഒരു ഇടപാടും ഹലാലവുകയുമില്ല. ഇടപാടിന് അനുസരിച്ച് അതിൽ നിബന്ധനകൾ പാലിക്കേണ്ടി വരും. ഉദാഹരണത്തിന് ‘കടം’ ഒരു ഇർഫാഖ് ഇടപാടാണ്. പക്ഷേ അധികം തിരിച്ചു തരണമെന്ന നിബന്ധന വന്നാൽ അത് പലിശയായി മാറുകയും അത് നിഷിദ്ധമായി തീരുകയും ചെയ്യും. വായ്പ (ആരിയ), പണയം (റഹ്‍ന്) തുടങ്ങിയവയൊക്കെ ഇർഫാഖിന്റെ ഗണത്തിൽപ്പെടുന്നതാണ്. അവിടെയൊക്കെയും നിബന്ധനകൾക്ക് വിധേയമായി മാത്രമേ ആ ഇടപാടുകൾ സാധുവാകുകയുള്ളൂ. അതായത് ഇർഫാഖിന്റെ സ്വഭാവമുണ്ടായത് കൊണ്ട് മാത്രം ഒരു ഇടപാട് സാധുവാകുന്നില്ല. മറിച്ച് ഇടപാടിനെ അസാധുവാക്കുന്ന ഘടകങ്ങൾ അതിൽ ഇല്ലെന്ന് ഉറപ്പ് വരുത്തുക കൂടി വേണം.

ഇർഫാഖിന്റെ ഗണത്തിൽ പെടുമെന്നല്ലാതെ വാഫി സെമിനാറിൽ ഇൻഷൂറൻസ് ഫിഖ്ഹിൽ അനുവദിക്കപ്പെട്ട ഏത് ഇടപാടാണ് (നേരത്തെ സൂചിപ്പച്ചത് പോലെ ‘നിര്‍ണ്ണിത ഇടപാട്’) എന്ന് കൃത്യമായി വിശദീകരിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല. അത് പോലെ അതിൽ എങ്ങനെയാണ് ഇർഫാഖ് ഫിഖ്ഹിന്റെ ഭാഷയിൽ വരുന്നതെന്നും വിശദീകരിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല. മറ്റു പല ഇടപാടിനെക്കുറിച്ചും “ഇർഫാഖ്” എന്ന പദം പണ്ഡിതന്മാർ ഉപയോഗിച്ചത് എടുത്ത് ഉദ്ധരിച്ചതല്ലാതെ, ഇന്ന് നാം കാണുന്ന രൂപത്തിലുള്ള ഇൻഷൂറൻസ്, നിബന്ധകൾക്ക് വിധേയമായി അനുവദിക്കപ്പെട്ട ഏത് ഇർഫാഖ് രൂപത്തിലാണ് വരുന്നതെന്നും വ്യക്തമാക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല.

ഇർഫാഖിനെക്കുറിച്ച് “അഖ്ദ് തബർറുഅ്’’ എന്ന് വിശദീകരിക്കപ്പെട്ടത് സെമിനാറിന്റെ അവസാനത്തിൽ സൂചിപ്പിച്ചരുന്നു. ഒരു ഭാഗത്ത് നിന്ന് മാത്രം ഒരു ധനം കൈമാറുന്ന പകരമായി ഒന്നും സ്വീകരിക്കാത്ത ഇടപാടുകളാണ് “അഖ്ദ് തബർറുഅ്’. ഇൻഷൂറൻസ് ഇടപാടുകൾ അങ്ങനെ പൂർണമായി ഒരാൾ മാത്രം ധനം നൽകുന്ന ഇടപാട് അല്ലെന്ന് സുതരാം വ്യക്തമാണ്. പോളിസിയിൽ സൂചിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന നഷ്ടങ്ങളുണ്ടാവുമ്പോൾ അധികമായി തിരിച്ചുതരണമെന്ന നിബന്ധനയോടെയാണ് ഇവിടെ ഉപഭോക്താവ് പ്രീമിയം അടയ്ക്കുന്നത്. അല്ലാതെ ഇൻഷൂറൻസ് നടത്തുന്ന കമ്പനിയെ സഹായിക്കാനായി നൽകുന്ന സഹായ ധനമല്ല പ്രീമിയം. പോളിസിയിൽ ചേർന്ന എല്ലാവരുടെയും കാര്യം പരിഗണിക്കുമ്പോൾ അവർക്ക് അതിലൂടെ സഹായം ലഭിക്കുന്നുണ്ട് എന്നത് കൊണ്ട് മാത്രം ഇവിടെ ‘മുആവദത്ത്’ അല്ലാതാവുന്നില്ല.

ഇർഫാഖായി തുടങ്ങുന്ന ഇടപാടുകൾ മുആവദത്തയായി അവസാനിക്കുന്നതും പണ്ഡിതർ വിശദീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. കടം, വായ്പ തുടങ്ങിയവ അങ്ങനെയാണ്. അത് നൽകുമ്പോൾ ‘ഇർഫാഖാ’ണെങ്കിലും പിന്നീട് അതോ അതിന്റെ പകരമോ തിരിച്ചു നൽകേണ്ടി വരുന്നത് കൊണ്ട് അത് മുആവദത്തയായി മാറുന്നു എന്ന് കിതാബുകളിൽ കാണാം.

  وكون القرض فيه شائبة تبرع كما يأتي لا ينافي ذلك لأن المعاوضة فيه هي المقصودة 

സഹായ സ്വഭാവം വന്നത് കൊണ്ട് മാത്രം ഒരു ഇടപാട് പൂർണ്ണമായി തബർറുഅ് ആയി മാറുന്നില്ല എന്ന് ഖർദിനെക്കുറിച്ച ചർച്ചയിൽ തുഹ്ഫ കൃത്യമായി വിശദീകരിക്കുന്നു. ഖർദിൽ തന്നെ അതിന് സമാനമായാത് തിരിച്ചു ലഭിക്കുകയെന്നതാണ് ഉദ്ദേശ്യമെന്നും ഇമാം അൽഹൈതമി പറയുന്നു. 

ഇങ്ങനെ ഇർഫാഖും മുആവദത്തും ചേർന്നു വരുന്ന ഇടപാടുകളെ “മുആവദത്ത് ഇർഫാഖ്’ എന്ന് തന്നെ തുഹ്ഫ വിശദീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്.  ഒരാളുടെ ബാധ്യത മറ്റൊരാളിലേക്ക് മാറ്റുന്ന ഹവാല ഇടപാടിനെക്കുറിച്ചുള്ള വിശദീകരണത്തിൽ ഹവാലയും ഖർദിനെയും  തുഹ്ഫ ഇങ്ങനെ വിശേഷിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്:

ويشترط تساويهما أي الدين المحال به والدين المحال عليه في نفس الأمر وظن المحيل والمحتال، وكان وجه اعتبار ظنهما هنا دون نحو البيع الاحتياط للحوالة لخروجها عن القياس جنسا فلا تصح بدراهم على دنانير وعكسه لأنها معاوضة إرفاق كالقرض وقدرا فلا يحال بتسعة على عشرة وعكسه كذلك ويصح أن يحيل من له عليه خمسة بخمسة من عشرة له على المحال عليه وكذا حلولا وأجلا وقدر الأجل ص وصحة وكسرا وجودة ورداءة وغيرها من سائر الصفات في الأصح

ഇർഫാഖും മുആവദത്തും ചേർന്നു വരുമ്പോൾ തിരിച്ചുകൊടുക്കുന്ന ധനം തുല്യമാവണമെന്നാണ് ഈ ചർച്ചയുടെ ചുരുക്കം.

ഖർദ് ഹുക്മി എന്ന മറ്റൊരു ചർച്ചയും തുഹ്ഫയിലുണ്ട്. നേർക്ക് നേരെ കടമെല്ലെങ്കിലും കടത്തിന്റെ അർഥത്തിൽ വരുന്ന ഇടപാടുകൾ. അതിന്റെ പല രൂപങ്ങൾ വിശദീകരിക്കുന്ന കൂട്ടത്തിൽ മറ്റുള്ളവർ എന്തെങ്കിലും പ്രത്യേക ആവശ്യത്തിന് വേണ്ടി തന്റെ ധനത്തിൽ നിന്ന് നൽകാൻ ആവശ്യപ്പെടുന്ന രൂപവും അതിൽപ്പെടുന്നു. മറ്റുള്ളവരെ സഹായിക്കാനായി തന്റെ ധനം നൽകുകയും ആവശ്യം വരുമ്പോൾ തിരിച്ചു തരണമെന്ന് പറയുകയും ചെയ്യുന്നത് സ്വഭാവികമായും ഇതിന്റെ കൂട്ടത്തിൽപ്പെടുന്നു. ഇൻഷൂറൻസിന്റെ സ്വഭാവത്തോട് അടുത്ത് നിൽക്കുന്ന രൂപമാണിത്.

أَمَّا الْقَرْضُ الْحُكْمِيُّ فَلَا يُشْتَرَطُ فِيهِ صِيغَةٌ كَإِطْعَامِ جَائِعٍ وَكِسْوَةِ عَارٍ وَإِنْفَاقٍ عَلَى لَقِيطٍ وَمِنْهُ أَمْرُ غَيْرِهِ بِإِعْطَاءِ مَا لَهُ غَرَضٌ فِيهِ كَإِعْطَاءِ شَاعِرٍ أَوْ ظَالِمٍ أَوْ إطْعَامِ فَقِيرٍ أَوْ فِدَاءِ أَسِيرٍ وَعَمِّرْ دَارِي وَاشْتَرِ هَذَا بِثَوْبِك لِي وَيَأْتِي آخِرَ الضَّمَانِ مَا لَمْ يُعْلَمْ مِنْهُ أَنَّهُ لَا بُدَّ فِي جَمِيعِ ذَلِكَ وَنَحْوِهِ مِنْ شَرْطِ الرُّجُوعِ بِخِلَافِ مَا لَزِمَهُ كَدَيْنٍ وَمَا نَزَلَ مَنْزِلَتَهُ كَقَوْلِ الْأَسِيرِ لِغَيْرِهِ فَادِنِي ، وَمِنْ الْأَوَّلِ أَدِّ لِمَنْ ادَّعَى عَلَيَّ مَا ادَّعَى بِهِ أَيْ قَبْلَ ثُبُوتِهِ وَأَدِّ زَكَاتِي أَيْ قَبْلَ تَعَلُّقِهَا بِالذِّمَّةِ وَإِلَّا فَهِيَ مِنْ جُمْلَةِ الدُّيُونِ كَمَا هُوَ ظَاهِرٌ وَإِذَا رَجَعَ كَانَ فِي الْمُقَدَّرِ وَالْمُعَيَّنِ بِمِثْلِهِ صُورَةً كَالْقَرْضِ

അത്തരം ബാധ്യതരൂപത്തിലുള്ള ഇടപാടുകളിൽ തിരിച്ചു വാങ്ങുന്നുണ്ടെങ്കിൽ കൊടുത്തത്തിന് സാമാനമായതേ തിരിച്ചുവാങ്ങാവൂ എന്നാണ് ഇതില്‍ ഇമാം ഇബ്ന് ഹജർ അൽഹൈതമി പറഞ്ഞുവെക്കുന്നത്.  ഇതിന്റെ വിശദീകരണം ശർവാനിയിലും കാണാം.

قوله ومن الأول يريد به قول ما له غرض فيه ا هـ كردي والأحسن قوله أمر غيره بإعطاء ماله غرض فيه قال البجيرمي ومن ذلك أيضا دفع بعض الناس الدراهم عن بعض في القهوة والحمامات ومجيء بعض الجيران بقهوة وكعك مثلا كما في ع ش ومنه أيضا كسوة الحاج بما جرت العادة بأنه يرد كما في القليوبي ا هـ قوله لمن ادعى ببناء الماضي المبني للفاعل قوله أي قبل ثبوته أي وإلا فهو من جملة ما لزمه قوله وإلا أي وإن كان الأمر المذكور بعد تعلق الزكاة بالذمة قوله وإذا رجع إلى قوله وحصل لي في النهاية قوله كان في المقدر إلخ أي كان المرجوع به في المقدر أي ولو حكما كأن أذن له في فدائه من الأسر بما يراه ا هـ ع ش قوله والمعين انظر ما حكم غير المقدر والمعين والظاهر أنه يرجع فيه ببدله الشرعي من مثل أو قيمة لأنه الأصل والرجوع بالمثل الصوري على غير قياس فإذا انتفى ثبت الأصل فليراجع ا هـ رشيدي وعبارة ع ش قوله والمعين مفهومه أنه لو لم يكن معينا ولا مقدرا لا يرجع والظاهر خلافه وأنه يرجع بما صرفه حيث كان لائقا يصدق في قدره فيرد مثله إن كان مثليا وصورته إن كان متقوما ا هـ وهو الأوفق في الباب والله أعلم

വിശദമായ ആ ചർച്ചയുടെ ചുരുക്കം തിരിച്ചുതരണമെന്ന നിബന്ധനയോടെയോ അല്ലെങ്കിൽ ആ പതിവുള്ള കാര്യങ്ങളിലോ ചെലവഴിക്കുന്ന ധനം സമാനമായ ധനം നൽകിയാണ് തിരിച്ചു നൽകേണ്ടത്.

ഇൻഷൂറൻസിൽ കരാര്‍ പ്രകാരമുള്ള നഷ്ടം സംഭവിക്കുമ്പോൾ തിരിച്ച് നൽകിയാൽ മതി എന്ന് പറഞ്ഞത് കൊണ്ട് മാത്രം ആ തിരിച്ചടവിന് തന്നതിന്റെ എത്രയോ ഇരട്ടി തിരിച്ചു തരണമെന്ന നിബന്ധന അനുവദിക്കപ്പെടുമെന്നതിന് ഒരു തെളിവും നിരത്തിയതായി കാണാനായില്ല. ഇൻഷൂറൻസ് കമ്പനി നടത്തുന്നത് കേവലം ഒരു വാഗ്ദാമാണെന്ന  നിലയിൽ ചില പരാമർശങ്ങൾ വാഫി സെമിനാറിൽ കേട്ടിരുന്നു. അത് ശരിയാണെന്ന് തോന്നുന്നില്ല. പ്രീമിയം അടച്ചാൽ പ്രസ്തുത നഷ്ടം വന്നാൽ ആ പറഞ്ഞ സംഖ്യ നിയമപരമായി തന്നെ വാങ്ങാൻ ഉപഭോക്താവിന് സാധിക്കുമെന്നതിനാല്‍ അത് ഇടപാടിലെ നിബന്ധന തന്നെയാണല്ലോ.

മറ്റൊരു കാര്യം ഇൻഷൂറൻസ് ഇടപാടിൽ ആര് ആർക്കാണ് ഇർഫാഖ് ചെയ്യുന്നതെന്ന ചോദ്യവും പ്രസക്തമാണ്. ഉപഭോക്താവ് ഇൻഷൂറൻസ് കമ്പനിക്ക് ഇർഫാഖ് ചെയ്യേണ്ട സാഹചര്യമില്ല.  ഇൻഷൂറൻസ് കമ്പനിയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഇത് ഒരു ലാഭകരമായ ബിസിനസാണ്. കോടികളുടെ ലാഭമാണ് മിക്ക ഇൻഷൂറൻസ് കമ്പനികളും ഉണ്ടാക്കുന്നത്. ആ ലാഭം കൊയ്യുന്നതിന് വേണ്ടിയാണ് അവർ പലതരം മാർക്കറ്റിംഗ് ശ്രമങ്ങളിലൂടെ പോളിസി വാഹകരെ ചേർക്കുന്നത്. അത് കൊണ്ട് തന്നെ അവർ പ്രീമിയം സ്വീകരിക്കുന്നത് ഒരു സഹായധനമായിട്ടില്ല. ലാഭകരമായ ഒരു ബിസിനസ് നടത്തുന്നതിനുള്ള ധനമായിട്ടാണ്. ഒരുകൂട്ടം ആളുകളുടെ നഷ്ടസാധ്യതയെ (risk) ഒരു പ്രീമിയം തുകയ്ക്ക് ഏറ്റെടുക്കുന്നതിലൂടെയുണ്ടാകാനിടയുള്ള സാമ്പത്തിക നേട്ടമാണ് ഇൻഷൂറൻസ് കമ്പനിയുടെ ലക്ഷ്യം.

കമ്പനിയും പോളിസി ഉടമയുമാണ് ഇവിടത്തെ ഇടപാടുകാർ (ആഖിദ്). ഭാവിയിൽ ഉണ്ടാകാനിടയുള്ള ഒരു സാമ്പത്തിക നഷ്ടത്തിനുള്ള പരിഹാരവും ഉപഭോക്താവ് അടയ്ക്കുന്ന പ്രീമിയവുമാണ് ഇവിടെ ഇടപാട് ചെയ്യപ്പെടുന്നവ (മഅ്ഖൂദ് അലൈഹി) അതായത് ഭാവിയിൽ ഉപഭോക്താവിന് സംഭാവിക്കാനിടയുള്ള ഒരു സാമ്പത്തിക ചെലവ് ഒരു  പ്രീമിയത്തിന് പകരം ഏറ്റെടുക്കുകയാണ്. ഈ ഏറ്റെടുക്കൽ “ദമാൻ” എന്നോ “ദമാൻ മാ സ യജിബ്’ എന്നോ വിളിച്ചാലും അതിന്  പ്രീമിയം പോലുള്ള ഫീ ഏർപ്പെടുത്തുന്നതും നിഷിദ്ധമാണ്.

ഒരു നഷ്ടം സംഭവിക്കുമ്പോൾ ഇൻഷൂറൻസ് കമ്പനി നൽകുന്നത് ഇർഫാഖാണെന്ന് വാദിക്കാവുന്നതാണ്. അങ്ങനെ വാദിക്കുമ്പോഴും നിബന്ധനകൾക്ക് വിധേയമായി രണ്ടു ഭാഗത്തും കൈമാറ്റം നടക്കുന്നതിനാൽ ഇത് പൂർണ്ണമായ ഒരു തബർറുഅ് അല്ല താനും. അതിനാൽ ഇവിടെ കൂടുതൽ തരണമെന്ന നിബന്ധന കർമ്മശാസ്ത്രത്തിലെ മുആമല നിയമങ്ങൾക്ക് എതിരാവുന്നു.

ഇൻഷൂറൻസ് അനുവദനീയമാകുന്നതിനുള്ള മറ്റൊരു സാധ്യത പ്രസ്തുത സെമിനാറിൽ പരാമർശിക്കപ്പെട്ടത് ഹിബത്ത് ബി ശർത് എന്നതാണ്. പ്രത്യുപകാരം നിബന്ധനയാക്കി ആർക്കെങ്കിലും ഒരാൾ ‘ഹിബ’ത്തോ ‘ഹദിയ്യ’യോ നല്കിയാൽ ആ കാര്യം ചെയ്തിട്ടില്ലെങ്കിൽ അത് തിരിച്ചുനൽകാൻ സ്വീകരിച്ചയാൾ ബാധ്യസ്ഥനാണ്. ഇത് സംബന്ധിച്ച ചർച്ചകളുടെ തുടക്കത്തിലാണ് തുഹ്ഫയുടെ ഈ പരാമർശം:

وَلَوْ أَهْدَى لَهُ شَيْئًا عَلَى أَنْ يَقْضِيَ لَهُ حَاجَةً فَلَمْ يَفْعَلْ لَزِمَهُ رَدُّهُ إنْ بَقِيَ وَإِلَّا فَبَدَلُهُ

ഈ പരാമർശം ഇൻഷൂറൻസ് ഇടപാടുകളെ ഒരു നിലക്കും ശരിവെക്കുന്നില്ല എന്നതല്ലേ യാഥാർഥ്യം. ഒരാവശ്യം നിറവേറ്റാൻ വേണ്ടി ഒരാൾ ഹദിയ്യ നൽകിയാൽ ആ ആവശ്യം നിറവേറ്റിയിട്ടില്ലെങ്കിൽ ആ ഹദിയ്യനൽകപ്പെട്ട വസ്തു അല്ലെങ്കിൽ അതിന്റെ ബദൽ നൽകണമെന്നതാണ് മസ്അല.

ഇൻഷൂറൻസ് ഇടപാടിൽ ഒരാവശ്യം നിറവേറ്റുക എന്നുള്ളതല്ല, മറിച്ച് ഭാവിയിൽ സംഭവിക്കാവുന്ന ഒരു കാര്യമവുമായി ബന്ധിപ്പിച്ചു അധികം തുക തിരിച്ചു തരണമെന്ന നിബന്ധനയാണ്. ഫിഖ്ഹിന്റെ ഭാഷയിൽ പറഞ്ഞാൽ ‘മുഅല്ലഖായ ഥവാബ്’ (മറ്റൊരു കാര്യമാവുമായി ബന്ധിപ്പിക്കപ്പെട്ട പ്രതിഫലം) നിബന്ധനവെച്ചുള്ള ഹിബത്താണ്. എനിക്ക് രോഗം വന്നാൽ ചികിത്സിക്കണമെന്നോ, എന്റെ കാറിന് എന്തെങ്കിലും അപകടം സംഭവിച്ചാല്‍ ശരിയാക്കിത്തരണമെന്നോ അല്ല പ്രതിഫലം. മറിച്ച് അതിനു വേണ്ടിവരുന്ന പണം നൽകണമെന്നാണ്. അതായത് രണ്ടു ഭാഗത്തും പണം കൈമാറ്റം ചെയ്യുന്ന ഇടപാടായിട്ടാണ് ഇത് അവസാനിക്കുന്നത്.  

ഇത് 'ഹിബത്ത് ബി ഥവാബ്' (പകരത്തിന് പകരമുള്ള ദാനം) മറ്റൊരു രൂപം മാത്രമാണ്. ദാനം, സമ്മാനം പോലുള്ള ഇടപാടിൽ തിരിച്ചു തരണമെന്ന നിബന്ധന വന്നാൽ പിന്നെ അത് കേവലം ഒരു ദാനമല്ല മറിച്ച് അത് പകരത്തിന് പകരം നൽകുന്ന ഇടപാടായി മാറുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്. അത് കൊണ്ടാണ് രണ്ടിടത്തും തിരിച്ചുനല്കുകയോ പകരം നിബന്ധനയായി പറഞ്ഞ ധനം നൽകുകയോ ചെയ്യണമെന്ന് ഫിഖ്ഹീ ഗ്രന്ഥങ്ങൾ പറഞ്ഞത്.

അത്തരം പ്രതിഫലം നിബന്ധനവെച്ചുകൊണ്ടുള്ള ഹിബത്തുകളിൽ പ്രതിഫലം വ്യക്തമാക്കപ്പെട്ടതാണെങ്കിൽ അത് ഒരു വില്പന ഇടപാടായി പരിഗണിച്ച് അതിന്റെ നിബന്ധനകൾക്ക് വിധേയമായി ഇടപാട് അംഗീകരിക്കപ്പെടും. പ്രതിഫലം കൃത്യമാക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ലെങ്കിൽ ആ ഇടപാട് അസാധുവാകുകയും ചെയ്യും എന്നതാണ് വിധി.

ഇത് സംബന്ധിച്ച തുഹ്ഫയുടെ ഉദ്ധരണി ഇവിടെ ചേർക്കുന്നു:

(وَلَوْ وَهَبَ بِشَرْطِ ثَوَابٍ مَعْلُومٍ) كَوَهَبْتُك هَذَا عَلَى أَنْ تُثِيبنِي كَذَا فَقَبِلَ (فَالْأَظْهَرُ صِحَّةُ الْعَقْدِ) نَظَرًا لِلْمَعْنَى إذْ هُوَ مُعَاوَضَةٌ بِمَالٍ مَعْلُومٍ فَكَانَ كَبِعْتُكَ (وَ) مِنْ ثَمَّ (يَكُونُ بَيْعًا عَلَى الصَّحِيحِ) فَيَجْرِي فِيهِ عَقِبَ الْعَقْدِ أَحْكَامُهُ كَالْخِيَارَيْنِ كَمَا مَرَّ بِمَا فِيهِ، وَالشُّفْعَةِ وَعَدَمِ تَوَقُّفِ الْمِلْكِ عَلَى الْقَبْضِ (أَوْ) بِشَرْطِ ثَوَابٍ (مَجْهُولٍ فَالْمَذْهَبُ بُطْلَانُهُ) لِتَعَذُّرِ تَصْحِيحِهَا بَيْعًا لِجَهَالَةِ الْعِوَضِ وَهِبَةً لِذِكْرِ الثَّوَابِ بِنَاءً عَلَى الْأَصَحِّ أَنَّهُ لَا تَقْتَضِيهِ

ഇമാം സകരിയ്യ അൽഅൻസാരി തന്റെ അസ്നൽമത്വാലിബിൽ ഇത് ഒന്ന് കൂടി വ്യക്തമാക്കുന്നുണ്ട്. പ്രതിഫലം നിബന്ധനയായി ഹിബത്ത് ഇടപാട് നടത്തിയാൽ രിബവിയ്യായ വസ്തുക്കളാണ് കൈമാറ്റം ചെയ്യുന്നതെങ്കിൽ അവയിൽ ഏറ്റ വ്യത്യാസം പാടില്ലെന്ന് പ്രത്യേകം നിഷ്കർഷിക്കുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ട്.

وَإِذَا قَيَّدَهَا) الْمُتَعَاقِدَانِ (بِثَوَابٍ مَعْلُومٍ لَا مَجْهُولٍ صَحَّ الْعَقْدُ بَيْعًا) نَظَرًا لِلْمَعْنَى فَإِنَّهُ مُعَاوَضَةُ مَالٍ بِمَالٍ مَعْلُومٍ كَالْبَيْعِ بِخِلَافِ مَا إذَا قَيَّدَهَا بِمَجْهُولٍ لَا يَصِحُّ لِتَعَذُّرِهِ بَيْعًا وَهِبَةً (وَتَثْبُتُ فِيهِ) أَيْ فِي عَقْدِ الْهِبَةِ بِثَوَابٍ مَعْلُومٍ (أَحْكَامُهُ) أَيْ الْبَيْعِ كَالْخِيَارِ وَالشُّفْعَةِ وَاللُّزُومِ قَبْلَ الْقَبْضِ وَغَيْرِهَا مِمَّا يَأْتِي (بِالْعَقْدِ لَا الْقَبْضِ) لِلْمَوْهُوبِ كَالْبَيْعِ (فَلَا رُجُوعَ لِلْأَبِ) فِيهِ (وَيَجْتَنِبُ فِيهِ الرِّبَا) وَفِي نُسْخَةٍ: الزِّيَادَةُ، أَيْ الْمُفَاضَلَةُ فِي الرِّبَوِيِّ

അഥവാ, പ്രതിഫലം നിബന്ധനയാക്കിയുള്ള ഹിബത്തിന്റെയോ ഹദിയ്യയുടെയോ അടിസ്ഥാനത്തിൽ പരമ്പരാഗത ഇൻഷൂറൻസ് അനുവദിനീയമാക്കാനുള്ള വകുപ്പകള്‍ ശാഫിഈ മദ്ഹബിൽ ഇല്ല എന്നര്‍ത്ഥം. ഇൻഷൂറൻസ് ഇടപാടിൽ പ്രീമിയത്തിന് നല്കുന്ന പ്രതിഫലം “വ്യക്തമാക്കപ്പെട്ടത്” ആണെന്ന് വാദിച്ചാൽ അതിൽ രിബ വന്ന് ചേരും. “അവ്യക്തമാണെന്ന്” വാദിച്ചാൽ  ഇടപാട് തന്നെ അസാധുവാകും. നിബന്ധനയുടെ ഭാഗമായി കൂടുതൽ കൊടുക്കുമ്പോൾ അത് രിബയായി മാറുകയും ചെയ്യും.

ഹിബത്ത് ബി ശർഥി ഥവാബ് ആയി ഇൻഷൂറൻസ് ഇടപാടിനെ പരിഗണിച്ചാൽ കൈമാറ്റ ഇടപാടുകളിൽ നിരോധിച്ച അനാവശ്യ ഗറർ കടന്നു വരും. ഗറർ എന്നാൽ ചതി, വഞ്ചന എന്നല്ല അർഥം. അവ്യക്തത (ജഹാലത്ത്) അനിശ്ചിതത്വം (തറദ്ദുദ്) എന്നിവയാണ്. സാധാരണഗതിയിൽ ഒരു കൈമാറ്റ ഇടപാടിന്റെ  സ്വഭാവികമായ റിസ്കിനപ്പുറമുള്ള അനാവശ്യമോ കൂടുതലായോ ഉള്ള ഗറർ ഇടപാടിനെ അസാധുവാക്കുന്നു. ഇൻഷൂറൻസ് ഇടപാടിൽ പ്രീമിയത്തിന് പകരമായി കിട്ടുന്ന തുക എത്രയെന്നും എപ്പോഴെന്നുമുള്ളത് അവ്യക്തവും അനിശ്ചതവും ആണെന്ന കാര്യത്തിൽ സംശയമില്ല. അതിനാൽ തന്നെ പകരമായി നൽകേണ്ടത് ഭാവിയിൽ സംഭവിക്കാവുന്ന കാര്യവുമായി ബന്ധിപ്പിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ അത് ‘മജ്ഹൂൽ’ ആയിത്തീരുകയും ആ നിലയ്ക്കും അത് സാധുതയില്ലാത്തത് ആവുകയും ചെയ്യുന്നു. മറ്റൊരു കാര്യവുമായി പ്രതിഫലം ബന്ധിപ്പിക്കുന്നതോടെ അത് ശറഇൽ 'ഇവദ്' (കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെടുന്ന വസ്തു) അല്ലാതായി മാറുമെന്നത് അടിസ്ഥാനമല്ലാത്ത വാദമാണ്. മറിച്ച് അങ്ങനെ ചെയ്യുന്നത്തിലൂടെ ആ 'ഇവദ്' ഗറർ വരുന്ന മജ്ഹൂലായി മാറുകയുമാണ് ചെയ്യുന്നത്. അത് ഇടപാടിന്റെ സാധുതയെ ബാധിക്കുന്നു. 

ഇൻഷൂറൻസുമായി ബന്ധപ്പെട്ട മറ്റൊരു ഗൗരവുമുള്ള വിഷയമാണ് പ്രീമിയമായി അടയ്ക്കുന്ന തുകകൾ കമ്പനി പലിശ പോലുള്ള ഇസ്‍ലാം നിരോധിച്ച ബിസിനസ് മാർഗ്ഗങ്ങളിൽ നിക്ഷേപിക്കുകയും അതിലൂടെ കിട്ടുന്ന വരുമാനം നേരത്തെ പറഞ്ഞ പ്രതിഫലമായി നൽകുകയും ചെയ്യുന്നുവെന്നത്. എന്നാൽ ഇത് സംബന്ധിച്ച ചോദ്യത്തിന് മറുപടിയായി പ്രസ്തുത സെമിനാറിൽ അതിനെ ലളിതവത്കരിച്ചത്  ഒട്ടും ശരിയായില്ല എന്ന് പറയാതിരിക്കാനാവില്ല.

തെറ്റായ കാര്യത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുമെന്ന് ഉറപ്പോ കൂടുതൽ സാധ്യതയോ ഉള്ളവർക്ക് സദഖ കൊടുക്കുന്നതും കടം കൊടുക്കുന്നതും ഹിബത്ത് കൊടുക്കുന്നതും നിഷിദ്ധമാണെന്ന് ഫിഖ്ഹീ ഗ്രന്ഥങ്ങൾ വ്യക്തമായി പറഞ്ഞതാണ്. പോളിസി വാഹകൻ അടയ്ക്കുന്ന പ്രീമിയം ഏകപക്ഷീയമായ സംഭാവനയാണെന്ന് വാദത്തിന് വേണ്ടി അംഗീകരിച്ചാൽ പോലും ഈ ഘടകം ആ ഇടപാടിനെ നിഷിദ്ധമാക്കുന്നു.

وَقَدْ تَحْرُمُ كَأَنْ عَلِمَ كَذَا وَكَذَا إنْ ظَنَّ فِيمَا يَظْهَرُ مِنْ الْآخِذِ أَنَّهُ يَصْرِفُهَا فِي مَعْصِيَةٍ  (സദഖയെക്കുറിച്ച്)

«وَيَحْرُمُ الْإِهْدَاءُ لِمَنْ يُظَنُّ فِيهِ صَرْفُهَا فِي مَعْصِيَةٍ» (ഹദിയ്യയെക്കുറിച്ച്)

وَمَحَلُّ نَدْبِهِ إنْ لَمْ يَكُنْ الْمُقْتَرِضُ مُضْطَرًّا وَإِلَّا وَجَبَ وَإِنْ لَمْ يَعْلَمْ أَوْ يَظُنَّ مَنْ آخِذِهِ أَنَّهُ يُنْفِقُهُ فِي مَعْصِيَةٍ وَإِلَّا حَرُمَ عَلَيْهِمَا (കടത്തെക്കുറിച്ച്)

ഇതെല്ലാം അതാത് അദ്ധ്യായങ്ങളിൽ തുഹ്ഫയുടെ ഉദ്ധരണികളാണ്. പ്രീമിയത്തിന്റെ ഒരു വലിയ ഭാഗം പോകുന്നത് പലിശ ഇടപാടുകളിലേക്കാണെന്നത് സെമിനാറിൽ സംസാരിച്ചവർ തന്നെ പറഞ്ഞകാര്യമാണ്. അങ്ങനെയുള്ളവർക്ക് ഹിബത്തായിട്ടോ അല്ലാതയോ ധനം നൽകുന്നത് നിഷിദ്ധമാണെന്ന് വിശദീകരിക്കേണ്ടതില്ലല്ലോ. അപ്പോൾ ആ നിലക്കും ഇൻഷൂറൻസ് ഇടപാടുകൾ ഹറാമിന്റെ പരിധിയിൽ വന്നു ചേരുന്നു.

സെമിനാറിൽ സൂചിപ്പിക്കപ്പെട്ട മറ്റൊരു പരമാർശം “അർസാഖ്’മായി ബന്ധപ്പെട്ടതാണ്. അതിനും ഇൻഷൂറൻസുമായി അകന്ന ബന്ധം പോലുമില്ലെന്നതാണ് യാഥാർഥ്യം. ഏൽപ്പിക്കപ്പെട്ട ഒരു ഉത്തരവാദിത്തം ചെയ്യുന്നതിന് പകരമായി അയാൾക്ക് ആവശ്യമായ ചെലവ് കൊടുക്കുന്ന ഏർപ്പാടാണ് ‘അർസാഖ്’. ഖാദിയുടെ ഉത്തരവാദിത്തം നിർവഹിക്കുന്ന വ്യക്തിക്ക് അയാൾക്ക് ആവശ്യമായ ചെലവുകൾ പൊതു ഖജനാവിൽ നിന്ന് കൊടുക്കുന്നത് പോലെ. അദ്ധ്യാപനം, ഇമാമത്ത് പോലുള്ള കാര്യങ്ങൾ നിർവഹിക്കുന്നവർക്ക് അവരുടെ ജീവിതത്തിന് ആവശ്യമായത് നല്കുന്നത് പോലെ.  എനിക്ക് വേണ്ടി ഹജ്ജ് ചെയ്താൽ അതിന്റെ ആവശ്യമായ ചെലവ് തരാം എന്നു പറയുന്നത് ഈ ‘അർസാഖ്’ കൂട്ടത്തിൽ വരുമെന്ന് തുഹ്ഫ പറഞ്ഞത് ഇൻഷൂറൻസുമായി ഒരു രീതിയിലും സമാനമല്ല. ‘അർസാഖ്’ നെ ഇമാം മാവർദിയെപോലുള്ളവർ ‘ജൂആല’ത്തിന്റെ കൂട്ടത്തിലാണ് ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ളത്. ഇൻഷൂറൻസിൽ ഏതെങ്കിലും സേവനത്തിനുള്ള / ഉത്തരവാദിത്തത്തിനുള്ള ചെലവ് നൽകുകയല്ല ചെയ്യുന്നത്, മറിച്ച് അടച്ച പ്രീമിയത്തിന് പകരമായി മറ്റൊരു കാര്യവുമായി ബന്ധിപ്പിക്കപ്പെട്ട രീതിയിൽ ഉയർന്ന തുക നൽകാമെന്ന ഉറപ്പും അങ്ങനെ അത് നൽകലുമാണ്.

ചുരുക്കത്തിൽ സെമിനാറിൽ പറയപ്പെട്ട രൂപത്തിലൊന്നും ജനറൽ ഇൻഷൂറൻസ് ഇടപാടുകള്‍ അനുവദനീയമാണെന്ന് പറയാനാവില്ല.  ഇസ്‍ലാമികമായി ഇടപാടുകളിൽ അനുവദിക്കാത്ത പല ഘടകങ്ങളും വന്നു ചേരുന്നത് കൊണ്ടാണ് അവയെ ഇസ്‍ലാമികമായി അംഗീകരിക്കപ്പെടാവുന്ന രൂപത്തിൽ മാറ്റിയെടുത്ത് തകാഫുൽ സംവിധാനം നിലവിൽ വന്നത്.

തകാഫുൽ സംവിധാനം നിലവിലില്ലാത്ത ഇന്ത്യപോലുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ ഫിഖ്ഹിന്റെ ഉള്ളിൽ നിന്ന് എങ്ങനെ ഇൻഷൂറൻസ് രൂപങ്ങൾ സാധ്യമാക്കാമെന്ന ചർച്ച ഇനിയും മുന്നോട്ട് പോകേണ്ടതുണ്ട്. തന്റെ ധനം മറ്റൊരാൾക്ക് നിരുപാധികം ഉപയോഗിക്കാന്‍ അനുവദിക്കുന്ന ‘ഇബാഹത്ത്’ പോലുള്ള സംവിധാനങ്ങളിലൂടെ അത് സാധ്യമാകുമെന്നാണ് ഈ രംഗത്തെ ഒരു വിദ്യാർഥി എന്ന നിലയിൽ എന്റെ എളിയ നിരീക്ഷണം. അതിനെക്കുറിച്ച് വിശദമായി പിന്നീട് എഴുതാം ഇൻ ശാ അല്ലാഹ്.